Πρόγραμμα συνεδρίου

Ολλανδέζου Λία - Βιβλιοθηκονόμος - HEAL-Link - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Φλώρου Πόπη - Βιβλιοθηκονόμος - HEAL-Link - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Αρακά Ηλιάνα - Βιβλιοθηκονόμος - HEAL-Link
Κουρμούλης Γιάννης - Πληροφορικός - Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης - Α.Π.Θ.
Τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, στο πλαίσιο της αποστολής τους, επιδιώκουν να προωθήσουν την έρευνα και τη διάδοση της γνώσης στις αντίστοιχές ερευνητικές κοινότητες και στην κοινωνία. Η ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορικής με την παράλληλη ανάγκη για Ανοικτή Πρόσβαση και διαφάνεια σε όλο τον κύκλο της ερευνητικής διαδικασίας, έχουν οδηγήσει σε πολλές αλλαγές και καινοτομίες στην ακαδημαϊκή επικοινώνηση, τόσο με τη μορφή υπηρεσιών, όσο και με τον τρόπο που επικοινωνείται η γνώση. Η παρουσίαση εξετάζει τον αντίκτυπο της χρήσης των ηλεκτρονικών πηγών που παρέχονται από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών στα μέλη της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας τα τελευταία 20 χρόνια, στο επίπεδο των επιστημονικών δημοσιεύσεων και της ακαδημαϊκής επικοινώνησης. Με μία αναδρομή στο παρελθόν, από το έντυπο στη ηλεκτρονικό και από την ψηφιακή εποχή στην Ανοιχτή Πρόσβαση, θα αναλύσει την εξέλιξη των επιστημονικών δημοσιεύσεων και θα τη συνδέσει με τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών πηγών που προσφέρει ο Σύνδεσμος.
Η εργασία μελετά τα μοντέλα λειτουργίας των μεγάλων εκδοτών, πώς επηρεάζουν τις αποφάσεις των ερευνητών για τις επιλογές τους, τις στάσεις των ερευνητών απέναντι στη διάχυση και το διαμοιρασμό της έρευνας σε σχέση με την ελληνική και την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Επιχειρεί να διαφωτίσει με ποιον τρόπο αντίρροπες δυνάμεις, όπως οι κατατάξεις των πανεπιστημίων σε αντίθεση με τις χρηματοδοτήσεις και ο ανταγωνισμός σε αντίθεση με την συνεργασία, επηρεάζουν την εξέλιξη των επιστημονικών δημοσιεύσεων.
Επιχειρείται μία εκτίμηση για το μέλλον της επιστημονικής επικοινώνησης, σύμφωνα με τις προωθούμενες πολιτικές και εφαρμοστικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, παρουσιάζονται οι τρόποι διασύνδεσης της έρευνας με την τεχνολογία στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα, καθώς και οι τρόποι βελτίωσης της προσβασιμότητας, της χρήσης, της ισότητας και της συμμετοχικότητας στη ροή εργασιών της ακαδημαϊκής επικοινωνίας για τους ερευνητές.

Πισπιρίγγας Λεωνίδας - Προγραμματιστής-Διαχειριστής συστημάτων βιβλιοθήκης - ΣΕΑΒ - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσαλονίκης
Σημαιοφορίδης Ζήσης - Προγραμματιστής-Διαχειριστής συστημάτων βιβλιοθήκης - Σύνδεσμoς Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Παπαδάκη Δέσποινα - Βιβλιοθηκονόμος - Κεντρική Βιβλιοθήκη - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Οι υποδομές του τμήματος των ηλεκτρονικών πηγών του ΣΕΑΒ αποτελούν βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των προσφερόμενων υπηρεσιών. Στην παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί μια αναλυτική περιγραφή των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες από τις νεότερες προσφερόμενες υπηρεσίες.
Η νέα δικτυακή πύλη του ΣΕΑΒ αναπτύχθηκε με γνώμονα την αυξημένη ευχρηστία για τους χρήστες, αλλά και νέες δυνατότητες στο πλαίσιο της ορθότερης ενημέρωσης των χρηστών με mini – blogs (Open Access, Upcoming Events κ.ά.). Στα μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνεται η ενσωμάτωση ειδοποιήσεων για τους χρήστες όταν υπάρχουν καινούριες δημοσιεύσεις σε αγαπημένα τους περιοδικά, σε σύνδεση με την Ενιαία Μηχανή Αναζήτησης.
Το αποθετήριο των ερευνητικών δεδομένων HARDMIN αποτελεί την ραχοκοκκαλιά της υποδομής των ερευνητικών δεδομένων του ΣΕΑΒ για τα Ακαδημαϊκά ιδρύματα, η οποία είναι μια ενιαία υποδομή διασυνδεδεμένη με τις Εθνικές Ψηφιακές Υποδομές για την Έρευνα και την Ελληνική Υπηρεσία Δεδομένων (HELIX) και με όλες τις Ευρωπαϊκές υποδομές για την Ανοικτή Επιστήμη. Στην πιλοτική φάση πραγματοποιούνται δοκιμές κατάθεσης διαφόρων τύπων ερευνητικών δεδομένων και εξετάζονται σενάρια χρήσης σε πραγματικό χρόνο, όπως harvesting από τρίτα αποθετήρια των μελών, μέσω λογαριασμών που έχουν διανεμηθεί σε διαβαθμισμένους χρήστες. Μέχρι το τέλος του έτους το HARDMIN θα είναι διαθέσιμο στα Ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Στο πλαίσιο της υλοποίησης της σύμβασης με την εταιρεία DataCite, έχουν παραχωρηθεί κωδικοί σε κάθε ίδρυμα, προκειμένου να μπορεί να προβαίνει στην ανάθεση DOIs στα τεκμήρια των αποθετηρίων του. Έχει πραγματοποιηθεί webinar αναλυτικής χρήσης της υπηρεσίας και έχουν δημιουργηθεί στη νέα δικτυακή πύλη φόρμες ανάθεσης DOIs. Επιπλέον έχει δημιουργηθεί γραφείο υποστήριξης, το οποίο βοηθά στην διασύνδεση των ιδρυματικών αποθετηρίων με το API της DataCite.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας του ΣΕΑΒ με την ORCID, είναι προς ολοκλήρωση δυο ενσωματώσεις της ORCID, στην Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας του Α.Π.Θ. και στο αποθετήριο HARDMIN και την Ελληνική Υπηρεσία Δεδομένων. Έχει ήδη πραγματοποιηθεί ενημερωτικό webinar για την ORCID και θα διεξαχθεί και ειδικό σεμινάριο στο πλαίσιο του 25ου PALC.

Ηλιάκης Αλέξανδρος - Βιβλιοθηκονόμος - Κεντρική Βιβλιοθήκη - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Φραντζή Μαρία - Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης - Πανεπιστήμιο Πατρών
Η εργασία παρουσιάζει τις ενέργειες των ελληνικών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών και του Σ.Ε.Α.Β όσον αφορά την ανοικτή πρόσβαση από τη Διακήρυξη του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση το 2003 μέχρι σήμερα. Η πλειοψηφία των ελληνικών πανεπιστημίων έχει προχωρήσει στην ανάπτυξη ιδρυματικών αποθετηρίων αλλά η υποχρεωτική υποβολή περιορίζεται στις μεταπτυχιακές εργασίες και τις διδακτορικές διατριβές. Η υποβολή των δημοσιεύσεων των ερευνητών και των μελών ΔΕΠ παραμένει ως σύσταση εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Αρκετές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες έχουν ψηφιοποιήσει ελληνικά βιβλία και περιοδικά, κυρίως αρχειακού περιεχομένου. Κάποιες έχουν αναπτύξει πλατφόρμες και συστήματα για την έκδοση ηλεκτρονικών περιοδικών ανοικτής πρόσβασης χωρίς κόστος δημοσίευσης για τους συγγραφείς. Εθνική πολιτική ανοικτής πρόσβασης δεν έχει συσταθεί ακόμα ενώ δεν υπάρχει ούτε χρηματοδότηση από εθνικούς φορείς ή/και οργανισμούς για την κάλυψη του κόστους δημοσίευσης αν και κάποια ιδρύματα το καλύπτουν μερικώς. Ο Σ.Ε.Α.Β. από την πλευρά του ανέλαβε πρωτοβουλίες για τη στήριξη και ενίσχυση της ανοικτής πρόσβασης. Στις συμφωνίες με τους εκδότες για την ανανέωση των συμβάσεων για τα έτη 2019-2021 επιτεύχθηκαν, όπου ήταν εφικτό, όροι ανοικτής πρόσβαση ενώ βρίσκεται σε αρχικό στάδιο η δημιουργία μιας κεντρικής υποδομής ως αποθετηρίου ερευνητικών δεδομένων για τα μέλη του.

Λενάκη Κατερίνα - Εκπαιδεύτρια Ανοικτής Επιστήμης (FOSTER) & Ανοικτών Δεδομένων (ODI) Τμήμα Ε’ – Διασύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Ανώτατη Εκπαίδευση, ΥΠAΙΘ
Ποντίκα Νάνσυ - Eπιστημονική Σύμβουλος στην Ανοικτή Επιστήμη - FOSTER, CORE, KMI, The Open University
Το κίνημα της Ανοικτής Επιστήμης, που τα τελευταία χρόνια κερδίζει έδαφος διεθνώς, προωθεί την αλλαγή παραδείγματος στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και τον μετασχηματισμό της επιστημονικής επικοινώνησης γενικότερα. Απώτερος σκοπός, η γνώση από τον κύκλο ζωής της ακαδημαϊκής έρευνας να είναι προσβάσιμη χωρίς περιορισμούς και η αξία της να μεγιστοποιείται με τον ελεύθερο διαμοιρασμό της, τόσο για την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα όσο και για το ευρύ κοινό. Κατανοώντας τις προοπτικές της Ανοικτής Επιστήμης, στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης αυξάνονται οι οργανισμοί, τα ιδρύματα και οι φορείς που την υιοθετούν με επίσημες διακηρύξεις και κείμενα πολιτικής, ενώ παράλληλα δημιουργούνται υποδομές και χρηματοδοτούνται έργα που εξ ορισμού την προάγουν και την υποστηρίζουν.
Στην Ελλάδα, η δυναμική προς την Ανοικτή Επιστήμη είναι προς το παρόν στο ξεκίνημά της, γεγονός που σημαίνει ότι είναι άμεσης αναγκαιότητας η εκπαίδευση και η εξοικείωση των εμπλεκομένων με τις βασικές έννοιες και αρχές που τη διέπουν, καθώς και τις αντίστοιχες καλές πρακτικές σε κάθε στάδιο της έρευνας. Στο πλαίσιο αυτό, οι Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες, έχοντας πολύχρονη εμπειρία τόσο στην επιστημονική πληροφόρηση όσο και στην εκπαίδευση χρηστών, είναι σημαντικό να είναι παρούσες σε αυτήν την προσπάθεια και να αποτελέσουν κοινωνούς της στα ελληνικά ΑΕΙ και όχι μόνο.
Στην παρουσίαση αυτή, θα γίνει αναφορά σε σημαντικές εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες, που ξεχωρίζουν στον ευρωπαϊκό χώρο, με στόχο να προάγουν την κουλτούρα και τις καλές πρακτικές Ανοικτής Επιστήμης και μεταξύ αυτών στην εμπειρία και το πλούσιο υλικό από το πρόγραμμα FOSTER (Fostering the Practical Implementation of Open Science in Horizon 2020 and beyond). Παράλληλα, πρόκειται να γίνουν προτάσεις για τα επόμενα βήματα της αντίστοιχης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, προκειμένου η Ανοικτή Επιστήμη να καθιερωθεί στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης και να προσφέρει τις καλύτερες δυνατές προοπτικές στην ελληνική ακαδημαϊκή έρευνα.

Βουγιουκλής Γεώργιος - Τεχνικός διευθυντής ELiDOC System & Services
Τσιώκος Αλέξανδρος - Μηχανικός συστημάτων πληροφορικής - ELiDOC System & Services
Η ανάπτυξη πολλών και διαφορετικού τύπου υπηρεσιών πληροφόρησης από εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς οργανισμούς δημιουργούν την απαίτηση αυτόνομης σύνδεσης σε κάθε Βάση Δεδομένων και αναζήτηση μέσα από διαφορετικό περιβάλλον. Είναι συνεπώς φανερό ότι ο χρήστης διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό όταν του δίνεται η δυνατότητα να κάνει την έρευνά του στο σύνολο του υλικού των διαθέσιμων υπηρεσιών με τρόπο ενιαίο και να λάβει το σύνολο των αποτελεσμάτων σε μία οθόνη (discovery procedure).
Με δεδομένο ότι η δημιουργία ενός συστήματος διευρυμένης αναζήτησης απαιτεί την ενοποίηση ανομοιογενούς υλικού (διαφορετικά formats, διαφορετική υλοποίηση των formats) κατά την υλοποίηση ανακύπτουν διάφορα προβλήματα όπως:
• Η διαφορετική δομή και μορφότυπος (format) κάθε Β.Δ.
• Η αυτοματοποιημένη εξαγωγή των δεδομένων από κάθε Β.Δ
• Η αυτοματοποιημένη εισαγωγή στο τελικό προϊόν διαχείρισης
• Οι απαιτούμενοι μετασχηματισμοί ομογενοποίησης του υλικού
• Η διαμόρφωση κατάλληλων ευρετηρίων για την επιτυχία της διευρυμένης αναζήτησης
• Η σχεδίαση των οθονών προβολής (περιεχόμενο και ετικέτες) ώστε να ανταποκρίνονται σε κάθε κατηγορία υλικού
Η παρουσίαση εστιάζει στη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, στη σχεδίαση και υλοποίηση κατάλληλων μετατροπέων (convertors) και μηχανισμών διασύνδεσης (connectors) σε συστήματα που έχουν υλοποιηθεί και λειτουργούν με επιτυχία.

Χριστοδούλου Γιώργος - Λέκτορας - Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος - Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας, Αρχειονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης
Τόγια Ασπασία - Επίκουρη Καθηγήτρια - Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος - Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας, Αρχειονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης

Παπαδάκης Κωνσταντίνος - Βιβλιοθηκονόμος - Πανεπιστήμιο Κρήτης
Η Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου έχει περί τις εκατό ενορίες και δέκα μοναστήρια. Κάθε ιερό καθίδρυμα διαθέτει και μια μικρή ή μεγάλη συλλογή από βιβλία, τα οποία είναι απαραίτητα στη λατρεία. Ενίοτε, δίπλα σ’ αυτά υπάρχουν και άλλα βιβλία πνευματικής οικοδομής, Άγιες Γραφές, ερμηνευτικά, βίοι αγίων, κυριακοδρόμια, κλπ. Καμιά φορά συναντάμε και άλλα βιβλία κοσμικού περιεχομένου, σχολικά, γεωπονικά, κτηνιατρικά, ακόμα και λογοτεχνικά. Το πρόβλημα με τις παραπάνω συλλογές συνίσταται στον γεωγραφικό κατακερματισμό του υλικού, το οποίο παραμένει τις περισσότερες φορές άγνωστο και ως εκ τούτου δυσπρόσιτο στην έρευνα.
Τα τελευταία χρόνια στο περιθώριο των υπηρεσιακών μας καθηκόντων διεξάγουμε συστηματική έρευνα σε εκκλησιαστικές βιβλιοθήκες που βρίσκονται στα γεωγραφικά όρια της μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου για τον εντοπισμό βιβλίων από τις απαρχές της τυπογραφίας ως τα τέλη του 19ου αι. Συντάσσουμε έναν ενιαίο κατάλογο, ο οποίος περιέχει σύντομη βιβλιογραφική περιγραφή, με αναφορά στην εθνική βιβλιογραφία και την URL διεύθυνση, αν η έκδοση διατίθεται και σε ψηφιακή μορφή. Η περιγραφή γίνεται αναλυτική αν η έκδοση είναι αθησαύριστη ή όταν το αντίτυπο συμπληρώνει/διορθώνει την προηγούμενη βιβλιογράφηση. Στη συνέχεια δίνουμε πληροφορίες για το κάθε αντίτυπο: Τοποθεσία, πληροφορίες για τη στάχωση, μεταγραφή των διαφόρων σημειωμάτων (κτητορικών, ενθυμήσεων κλπ). Τέλος, δίνουμε πληροφορίες για την κατάσταση διατήρησης του κάθε αντιτύπου (πληρότητα, φθορές).
Έτσι δημιουργούμε τις προϋποθέσεις ώστε στο μέλλον να προχωρήσουμε στην ηλεκτρονική καταλογογράφηση, συντήρηση και ψηφιοποίηση του υλικού. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η Ενοριακή Βιβλιοθήκη Μαργαριτών από την οποία έχουμε φέρει στην κεντρική βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης δύο βιβλία και δύο μονόφυλλα του 19ου αιώνα, όπου έγινε η τεκμηρίωση, η προληπτική συντήρηση, η σάρωση και τελικά ή ένταξη των ψηφιακών τεκμηρίων στη συλλογή της Ανέμης.
Το εγχείρημα μπορεί να αναδειχτεί ως πρότυπο συνέργειας του Πανεπιστημίου Κρήτης με την κοινωνία για την ανάδειξη του τοπικού πολιτιστικού αποθέματος στην ψηφιακή εποχή.

Eva Veloso, IEEE Area Manager for Southern Europe & LATAM, discusses IEEE's Open Science initiatives including IEEE Open Access programs and tools to support the reproducibility and data-related needs of the global technical community.

Although original thinking is critical for thriving in our modern society, it may be surprising to learn that this isn’t a skill that we are born with. With this in mind, what does it take to instil these critical skills into our students?
In this presentation, Turnitin’s Channel Business Manager, Maarten-Jan Horck, will focus on the holistic approach to academic integrity as a means to combat academic misconduct and improve the quality of student writing across an institution. This presentation will highlight how technology can play a supportive role in the learning process, helping institutions to move away from a culture of plagiarism “detection” and towards longlasting prevention. By using originality and feedback-focused technology, we can prepare our future world leaders for their future and ultimately achieve academic excellence.

Διάλειμμα για σύντομο γεύμα στο ισόγειο του συνεδριακού χώρου

Τσαγκαράκη Βασιλική - Βιβλιοθηκονόμος, Εκπαιδευτικός - Πανεπιστήμιο Κρήτης
Στη σύγχρονη εποχή υπερπληροφόρησης, η Βιβλιοθήκη οφείλει να προβλέπει τις τρέχουσες ανάγκες του κοινού της προκειμένου ν’ ανταποκρίνεται έγκαιρα στις απαιτήσεις του.
Αναφορικά με την υπηρεσία εκπαίδευσης και πληροφόρησης χρηστών, η Βιβλιοθήκη πρέπει να αναδεικνύει τις δεξιότητες του κάθε χρήστη, να τον βοηθά, μέσα από διερευνητικές διαδικασίες, να είναι ικανός να διακρίνει, λόγω της πολλαπλότητας της πληροφορίας, τα είδη και τις μορφές της.
Γι’ αυτό λόγο, τα μαθήματα πληροφοριακής παιδείας, που διεξάγονται στη Βιβλιοθήκη, στοχεύουν στην αξιοποίηση της προϋπάρχουσας γνώσης του κάθε χρήστη. Ο Βιβλιοθηκονόμος υπηρετεί το ρόλο του εκπαιδευτή-καθοδηγητή, διαμορφώνει ένα νέο τύπο χρήστη, ενός αυτόνομου χρήστη, ο οποίος ξέρει πώς να εκτιμά και να αξιοποιεί τις πληροφοριακές πηγές της Βιβλιοθήκης, προκειμένου να οδηγηθεί στον ερευνητικό του στόχο.
Στη Βιβλιοθήκη του Π.Κ στο Ηράκλειο τα σεμινάρια εκπαίδευσης χρηστών βελτιώνονται, συνεχώς και εμπλουτίζονται. Την παρούσα ακαδημαϊκή χρονιά 2019-2020, επιλέχθηκε μια νέα εκπαιδευτική εφαρμογή (kahoot) παρουσίασης των υπηρεσιών τις Βιβλιοθήκης. Οι πρωτοετείς φοιτητές καλούνται μέσα στην αίθουσα να ενεργοποιήσουν τα κινητά τους τηλέφωνα, να συνδεθούν και να απαντούν ταυτόχρονα σ’ ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο σχετικά με τη Βιβλιοθήκη. Οι απαντήσεις τους εμφανίζονται αμέσως στην επιτοίχια οθόνη προβολής και αναδεικνύουν τι γνωρίζουν ή τι δεν γνωρίζουν, δίδοντας την κατάλληλη αφορμή στο/στην Βιβλιοθηκονόμο-Εκπαιδευτή για περαιτέρω εξηγήσεις. Η μαθησιακή διαδικασία γίνεται έτσι διαδραστική και πιο ενδιαφέρουσα στους τεχνολογικά εξοικειωμένους χρήστες. Το σεμινάριο ολοκληρώνεται με αναζητήσεις υλικού από τους ίδιους τους φοιτητές στον Κατάλογο της Βιβλιοθήκης (OPAC).

Ευθυμίου Φωτεινή - Βιβλιοθηκονόμος - ΕΜΠ
Καπνίζου Μαρία - Βιβλιοθηκονόμος - ΕΜΠ
Κόκκινος Διονύσης - Βιβλιοθηκονόμος - ΕΜΠ
Σισαμάκη Ευγενία - Βιβλιοθηκονόμος - ΕΜΠ
Η Πληροφοριακή Παιδεία έχει πλέον καταλάβει πρωταρχικό και ουσιαστικό ρόλο στις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες παγκοσμίως. Στοχεύοντας να ανταποκριθεί στις νέες τάσεις και απαιτήσεις της σύγχρονης εκπαίδευσης, η Κεντρική Βιβλιοθήκη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ανέπτυξε την Υπηρεσία «Εργαστήρια Πληροφοριακής Παιδείας» (Information Literacy Workshops), αξιοποιώντας υπηρεσίες και εργαλεία που αναπτύχθηκαν στο παρελθόν από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ) στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση». Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να περιγράψει το εγχείρημα ανάπτυξης της παραπάνω Υπηρεσίας σε κάθε της βήμα. Η περιγραφή γίνεται εστιάζοντας στους άξονες της SWOT ανάλυσης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον της Υπηρεσίας. Ουσιαστικά, η ανάλυση βασίζεται στα Πλεονεκτήματα, τις Αδυναμίες, τις Ευκαιρίες και τις Απειλές ή τους Κινδύνους που αντιμετώπισε η ομάδα του εγχειρήματος.
Οι ειδικότεροι στόχοι της εργασίας αφορούν στην ενίσχυση της κατανόησης των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκονόμων σχετικά με την ανάπτυξη μίας υπηρεσίας Πληροφοριακής Παιδείας με τρεις τρόπους: πρώτον, καταγράφοντας μία πραγματική διαδικασία με αποτυχίες και επιτυχίες και προσφέροντας έτσι την ευκαιρία για προβληματισμό πάνω σε αυτές; δεύτερον, εμβαθύνοντας στον σχεδιασμό, την εκτέλεση και την αξιολόγηση του συγκεκριμένου εγχειρήματος; τρίτον, προτείνοντας καλύτερες πρακτικές, οι οποίες θα μπορούσαν να εμπνεύσουν τις Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες να δημιουργήσουν από την αρχή τη δική τους υπηρεσία Πληροφοριακής Παιδείας ή να αναπτύξουν και να ενισχύσουν την υπάρχουσα υπηρεσία τους.

Μαμμά Ελένη - Αρχειoνόμος-Βιβλιοθηκονόμος MSc - Γενικά Αρχεία του Κράτους
Βασιλακάκη Ευγενία - Βιβλιοθηκονόμος PHD - Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Το 85ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκών και Iδρυμάτων (IFLA) με θέμα «Libraries: dialogue for change» πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στους χώρους του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών μεταξύ 24 έως 30 Αυγούστου 2019. Στο συνέδριο έλαβαν μέρος 3.500 σύνεδροι από 135 χώρες, ενώ πραγματοποιήθηκαν ξεναγήσεις σε 70 ελληνικές βιβλιοθήκες και 7 προσυνεδριακές συναντήσεις (satellite meetings). Το συγκεκριμένο άρθρο σκοπό έχει να περιγράψει τη διαχείριση του έργου συντονισμού της ομάδας εθελοντών του παγκόσμιου συνεδρίου βιβλιοθηκών που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Ειδικότερα, αναλύονται τα επιμέρους έργα που πραγματοποιήθηκαν από τον Σεπτέμβριο 2018 έως και τη διεξαγωγή του συνεδρίου. Απώτερος στόχος η καταγραφή και η παρουσίαση των καλών πρακτικών, των προκλήσεων, αλλά και του τρόπου διαχείρισης της γνώσης σε καθημερινή βάση στο πλαίσιο του έργου. Το εν λόγω άρθρο υιοθετεί τη μέθοδο της μελέτης περίπτωσης και παρουσιάζει με αναλυτικό τρόπο το πως αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε το έργο του συντονισμού εθελοντών στο πλαίσιο ενός παγκοσμίου συνεδρίου με συνολικά 3.500 συμμετέχοντες. Έμφαση θα δοθεί και στη μεθοδολογία ανάθεσης βαρδιών που αναπτύχθηκε, καθώς και στις καλές πρακτικές διαχείρισης κατά τις ημέρες διεξαγωγής του συνεδρίου. Η ομάδα που διαχειρίστηκε το συγκεκριμένο έργο αποτελούνταν από επιστήμονες και ακαδημαϊκούς από τους χώρους της Βιβλιοθηκονομικής και Αρχειονομικής κοινότητας, που με τις γνώσεις και εμπειρία τους συνέβαλαν στην επιτυχή οργάνωση και υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου.

Ζέρβας Μάριος - Διευθυντής Βιβλιοθήκης - Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Αρτέμη Πέτρος - Βιβλιοθηκονόμος - Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Η ανάπτυξη των ιδρυματικών καταθετηρίων κυρίως με τη χρήση των λογισμικών ανοικτού κώδικα και η καθιέρωση τους ως ένα σημαντικό εργαλείο καταγραφής της έρευνας μέσα σε ένα τοπικό και διεθνές περιβάλλον όπου ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα είναι έντονος. Όπως επίσης και η προώθηση της ανοικτής πρόσβασης και των επιστημονικών περιοδικών ανοικτής πρόσβασης ως εναλλακτικό μοντέλο έναντι των εμπορικών εκδοτών. Συνάμα με τις αυξανόμενες πιέσεις των κρατικών χρηματοδοτών της έρευνας και κυρίως της ευρωπαϊκής ένωσης για την προώθηση της ανοικτής πρόσβασης μέσω του προγράμματος χρηματοδότησης Horizon2020 και τις αρχές του Plan S έχουν ως αποτέλεσμα και καθιστούν ακόμη πιο σημαντική την ανάπτυξη των ιδρυματικών καταθετριών με στόχο την άμεση καταγραφή των αποτελεσμάτων της έρευνας. Η Βιβλιοθήκη του ΤΠΚ από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της ακολουθώντας τις οδηγίες του European University Association (EUA) προχώρησε στη δημιουργία ιδρυματικού καταθετηρίου με τη χρήση του λογισμικού ανοικτού κώδικα DSpace και εξασφάλισε τις απαραίτητες αποφάσεις για την υποχρεωτική κατάθεση των δημοσιεύσεων όλων των μελών ΔΕΠ στο ιδρυματικό καταθετήριο ΚΤΙΣΙΣ. Στη συνέχεια υιοθέτησε τις οδηγίες του COAR για την δημιουργία ιδρυματικών καταθετηρίων επόμενης γενιάς.
Επιπλέον η Βιβλιοθήκη του ΤΠΚ ανέπτυξε πολιτικές για την προώθηση της ανοικτής πρόσβασης με τη δημιουργία δύο ταμείων χρηματοδότησης των εξόδων δημοσίευσης σε ηλεκτρονικά περιοδικά και βιβλία ανοικτής πρόσβασης. Η ΒΤΠ αντιλαμβανόμενη τη σημασία του ORCID προχώρησε στη στήριξη του συγκεκριμένου μη κερδοσκοπικού οργανισμού, ως συνδρομητής, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα τα απαραίτητα εργαλεία, για την σύνδεση του ORCID των μελών του πανεπιστημίου με το πανεπιστήμιο και το ιδρυματικό καταθετήριο ΚΤΙΣΙΣ, όπως επίσης και την άντληση των δεδομένων από το προφίλ ORCID τους.
Σε αυτό το άρθρο περιγράφονται οι συνέχεις προσπάθειες της Βιβλιοθήκης για την συγκέντρωση, καταγραφή των αποτελεσμάτων της έρευνας από διεθνής βάσεις δεδομένων (Scopus, WoS, PubMed) και η μετάβαση σε πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης της ερευνητικής δραστηριότητας (DSpace-CRIS).
Μέσω του πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης της ερευνητικής δραστηριότητας οι ερευνητές έχουν τη δυνατότητα σύνδεσης τους στο ΚΤΙΣΙΣ με την χρήση του προσωπικού τους λογαριασμού ORCID και καταχώρησης όλων των δραστηριοτήτων τους πέραν των δημοσιεύσεων στο προσωπικό τους προφίλ, όπως συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια, σε εσωτερικές και εξωτερικές επιτροπές, ομιλίες σε συνέδρια, κ.λ.π. Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο ερευνητικό χαρτοφυλάκιο δίνουν μια πλήρη εικόνα για την ερευνητική παραγωγή στις αρχές του πανεπιστημίου και σε αξιολογητές, σε επίπεδο σχολής, τμήματος και ερευνητή. Επίσης γίνεται αναφορά στην σημαντικότητα στήριξης της συγκεκριμένης προσπάθειας από τις αρχές του πανεπιστημίου, λαμβάνοντας υπόψη τον συνεχή ανταγωνισμό ανάμεσα στα πανεπιστήμια σε τοπικό και διεθνή επίπεδο με τη συμμετοχή σε αξιολογήσεις ‘rankings’ όπου απαιτείται η όσο το δυνατό ολοκληρωμένη καταγραφή των δραστηριοτήτων της έρευνας.

Ιωάννου Αναστασία - Βιβλιοθηκονόμος - Πανεπιστήμιο Κύπρου
Κουκουνίδου Βασιλική - Βιβλιοθηκονόμος-Αρχειονόμος - Πανεπιστήμιο Κύπρου
Προδρόμου Ευέλθων – Λειτουργός Τεχνολογιών Πληροφόρησης & Ανάπτυξης Εφαρμογών – Βιβλιοθήκη Πανεπιστήμιο Κύπρου
Προκοπίου Λούης - Πληροφοριακή Υποστήριξη Χρηστών – Βιβλιοθήκη Πανεπιστήμιο Κύπρου
Διομήδη- Παρπούνα Έλενα - Αναπληρώτρια Διευθύντρια Βιβλιοθήκης – Βιβλιοθήκη Πανεπιστήμιο Κύπρου
Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης, είναι η παρουσίαση του νέου Ιδρυματικού Αποθετηρίου του Πανεπιστημίου Κύπρου. Το Ιδρυματικό Αποθετήριο έχει ως κύριο στόχο, την συγκέντρωση και παρουσίαση της ερευνητικής παραγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Παράλληλα, παρέχει στους ερευνητές του Ιδρύματος τη δυνατότητα κατάθεσης των ερευνητικών τους δημοσιεύσεων, υλοποιώντας τις υποχρεώσεις τους προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Άρθρο 29.2) ή άλλους χρηματοδότες έρευνας, για Ανοικτή Πρόσβαση των αποτελεσμάτων έρευνας. Η υποδομή αυτή, ακολουθεί, πρότυπα σχήματα μεταδεδομένων και διαλειτουργικότητας, που εξασφαλίζουν την αποτελεσματική διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου διαφορετικού τύπου και την πρόσβαση στο περιεχόμενο αυτό, μέσα από διεθνείς μηχανές αναζήτησης, διαδικτυακούς τόπους και συσσωρευτές.
Το υλικό που συγκεντρώνεται, ως επί το πλείστον διατίθεται ελεύθερα στο ευρύ κοινό. Το Ιδρυματικό Αποθετήριο υιοθετεί πολιτικές ανοικτής πρόσβασης και ενεργεί επισταμένα προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης δυνατής προβολής του επιστημονικού και ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Η ανάπτυξη του Ιδρυματικού Αποθετηρίου υλοποιήθηκε και υποστηρίζεται από το Γραφείο Τεχνολογιών Πληροφόρησης & Ανάπτυξης Εφαρμογών σε συνεργασία με το Γραφείο Ψηφιοποίησης και Αρχείων της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία και αποτελεί το Εθνικό Γραφείο Ανοικτής Πρόσβασης του προγράμματος OPENAIRE στην Κύπρο. Το Ιδρυματικό Αποθετήριο προσφέρεται για κατάθεση, μέσω αυτό-αρχειοθέτησης (self-archiving).
Για τους σκοπούς της παρούσας ανακοίνωσης θα αναλυθεί η ανάπτυξη, οι προκλήσεις αλλά και τα μελλοντικά σχέδια αναβάθμισης του Ιδρυματικού Αποθετηρίου «ΓΝΩΣΙΣ».

Εμμανουηλίδου Ευφροσύνη - Βιβλιοθηκονόμος - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Θεόδωρος Θεοδωρόπουλος - Διαχειριστής Συστημάτων - Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης ΑΠΘ
Στην προσπάθεια προώθησης και ανάδειξης των ηλεκτρονικών περιοδικών ανοικτής πρόσβασης που εκδίδονται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και δημοσιεύονται μέσω της υπηρεσίας Προθήκη ΑΠΘ - Διαχείριση επιστημονικών εκδόσεων της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης ΑΠΘ (ΒΚΠ ΑΠΘ), προκύπτει η ανάγκη εναρμόνισης με διεθνείς πρακτικές και διαδικασίες που εφαρμόζονται ήδη στην επιστημονική επικοινωνία (COPE, OASPA, DOAJ), κάτι το οποίο τυγχάνει να συμπίπτει χρονικά με τη διεθνή προσπάθεια που έχει ξεκινήσει για τη διαχείριση των επιστημονικών δεδομένων (FAIR Principles). Χαρακτηριστικό παράδειγμα στις παραπάνω διαδικασίες είναι η εκχώρηση μονίμων αναγνωριστικών ψηφιακού περιεχομένου DOIs (digital object identifiers) σε επιστημονικές δημοσιεύσεις και δεδομένα. Παρουσιάζονται ο κύκλος εργασιών για την απόδοση DOIs στο ηλεκτρονικό περιβάλλον της Προθήκης και οι σχετικές διαδικασίες μεταξύ των ρόλων ενός επιστημονικού περιοδικού. Περιγράφονται τα μελλοντικά οφέλη που προκύπτουν από την εφαρμογή των μονίμων αναγνωριστικών DOI στα περιοδικά της Προθήκης, σε συνδυασμό με την περαιτέρω υιοθέτηση ενός συνόλου αρχών και καλών πρακτικών. Μια από τις προκλήσεις που ανακύπτουν αποτελεί η πρότυπη διαχείριση του παραγόμενου επιστημονικού περιεχομένου και η απόδοση προστιθέμενης αξίας στα δεδομένα μέσω της συστηματικής περιγραφής και της πρότυπης αναφοράς με παράλληλη τη βελτίωση των υποδομών και την μεταξύ τους επικοινωνία. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται ευαισθητοποίηση των ερευνητών πάνω στις εξελίξεις και τις δυνατότητες που ανοίγονται για τη διαχείριση περιεχομένου και δεδομένων από τα πρώτα στάδια παραγωγής τους. Ο ρόλος των βιβλιοθηκών με την τεχνογνωσία που ήδη διαθέτουν κρίνεται σημαντικός τόσο στην εφαρμογή και προώθηση προτυποποιημένων διαδικασιών όσο και στην προσπάθεια ενσωμάτωσης νέων μεθόδων και καλών πρακτικών στις πολιτικές των ιδρυμάτων. Σχέδιο δράσης προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η ανάπτυξη Helpdesk για την εκχώρηση DOIs βάσει σύμβασης που έχει υπογράψει ο ΣΕΑΒ με τη Datacite, το οποίο φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο εκπαίδευσης, συλλογής περιπτώσεων, επίλυσης και προετοιμασίας του παραγόμενου περιεχομένου.

Κουκουράκης Μανόλης, Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής - Διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Κρήτης

Τζίτζικας Ιωάννης - Αναπληρωτής Καθηγητής - Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών, Πανεπιστήμιο Κρήτης - Ινστιτούτο Πληροφορικής, ΙΤΕ
Μαρκετάκης Ιωάννης - Μηχανικός Λογισμικού - Ινστιτούτο Πληροφορικής, ΙΤΕ
Η έννοια της Ψηφιακής Διατήρησης αναφέρεται στην προσπάθεια να προστατευθεί το ψηφιακό υλικό από την απώλεια, τη φθορά, και τις αλλαγές της τεχνολογίας (υλικού και λογισμικού) καθώς και της γνώσης της κοινότητας. Δεδομένου ότι η σύγχρονη κοινωνία και η οικονομία εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από πληροφορίες που είναι διαθέσιμες μόνο ψηφιακά, ο όγκος και η ποικιλομορφία των ψηφιακών αντικειμένων που διατηρούν οι βιβλιοθήκες, τα αρχεία, οι εταιρείες και οι πολίτες αυξάνεται συνεχώς. Εκ τούτου, η διατήρησή του ψηφιακού υλικού είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ. Το πρόβλημα της Ψηφιακής Διατήρησης είναι πολυσύνθετο. Η κατανόηση του προβλήματος και των διαστάσεών του, είναι σημαντική για την διαφύλαξη και τη βέλτιστη αξιοποίησή του ψηφιακού αποθέματος. Εκ τούτου, η εκπαίδευση σε θέματα ψηφιακής διατήρησης είναι πολύ σημαντική. Για το λόγο αυτό θα παρουσιάσουμε έναν τρόπο αποσύνθεσης του προβλήματος της Ψηφιακής Διατήρησης που βασίζεται στην έννοια του Μοτίβου Ψηφιακής Διατήρησης (Digital Preservation Pattern). Θα παρουσιάσουμε 14 τέτοια μοτίβα, τις αλληλεξαρτήσεις τους, και ένα γενικότερο και πιο αφαιρετικό μοτίβο που καλύπτει τα προηγούμενα και βασίζεται σε σύγχρονες τεχνικές αναπαράστασης γνώσης και συλλογιστικής. Τέλος θα αναφερθούμε σε ένα εκπαιδευτικό βιβλίο που χρησιμοποιεί αυτήν την αποσύνθεση και αξιοποιεί την αξία του μύθου και της αφήγησης για να ελκύσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να τον ευαισθητοποιήσει.

Ζάχος Γεώργιος - Διευθυντής Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Στην ομιλία γίνεται μια πρώτη προσπάθεια ιχνηλάτησης του μέλλοντος των Ελληνικών Ακαδημα:iκών Βιβλιοθηκών, το οποίο, όπως και αυτό των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών διεθνώς, είναι αβέβαιο.
Ο εντοπισμός των μελλοντικών τάσεων στη μορφή και τις λειτουργίες των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και η έγκαιρη προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα είναι εξαιρετικά σημαντική. Για τον λόγο αυτό παρουσιάζονται οι τεχνολογικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στην πληροφοριακή τεχνολογία και τα δίκτυα, καθώς και οι νέες εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζονται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση διεθνώς και σταδιακά και στη χώρα μας, οι οποίες θα επηρεάσουν αποφασιστικά τις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες και θα θέσουν υπο αμφισβήτηση ακόμη και την ιδια την ύπαρξη τους.
Για την ιχνηλάτηση του μέλλοντος των Ελληνικών Ακαδημαικών Βιβλιοθηκών αλλά και για την διατύπωση ρεαλιστικών προτάσεων για την προετοιμασία τους στις απαιτήσεις του νέου περιβάλοντος που διαμορφώνεται, ειναι πολύ σημαντική η γνώση των συνθηκών και των αποφάσεων του παρελθόντος που τις διαμόρθωσαν. Στην ομιλία παρουσιάζεται συνοπτικά τόσο η διαδρομή που έκαναν οι Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες τα τελευταία 35 χρόνια όσο οι παράγοντες που τις επηρέασαν καθώς και τα επιτεύγματα που κατέγραψαν και οι επιτυχημένες και οι αποτυχημένες επιλογές που έκαναν.
Με βάση τη γνώση του παρελθόντος και τη διεθνή πρακτική, γίνονται προτάσεις για πρωτοβουλίες που πρέπει πάρουν και δράσεις που πρέπει να υλοποιήσουν τόσο οι επιμέρους Βιβλιοθήκες όσο και οι Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες συλλογικά για να προσαρμοστούν στις μελλοντικές συνθήκες και απαιτήσεις και να μπορέσουν και στο μέλλον να λειτουργούν ως βασικές εκπαιδευτικές και ερευνητικές υποδομές των Ελληνικών Πανεπιστημίων.

Κακάλη Κωνσταντία - Διευθύντρια - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Παντείου Πανεπιστημίου
Βαρδακώστα Ιφιγένεια - Υπεύθυνη Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Παπαδοδήμου Αναστασία - Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες αποτελούν έναν «κόμβο» μεταφοράς της γνώσης από τα πανεπιστήμια προς την κοινωνία, δίνοντας πρόσθετα κίνητρα δράσης.
Η εξωστρέφεια που επιδεικνύουν οι βιβλιοθήκες τα τελευταία χρόνια εστιάζει στις προσπάθειες των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών να αλληλεπιδράσουν με τις υφιστάμενες τοπικές κοινότητες πέρα από τις παραδοσιακές λειτουργίες που απευθύνονται στους χρήστες τους. Έτσι, ο ρόλος της βιβλιοθήκης έχει διευρυνθεί καθώς οι ακαδημαϊκοί βιβλιοθηκονόμοι επωφελούνται των ευκαιριών που παρουσιάζονται για νέες συνεργασίες τόσο μέσα στις πανεπιστημιακές κοινότητες όσο και έξω από αυτές, και οι οποίες βασίζονται στην εκτίμηση ότι οι βιβλιοθήκες «μπορεί να είναι επίσης ένας εταίρος στην εκπαίδευση και την έρευνα» και όχι απλά ένα μέρος για μελέτη ή ένα αποθετήριο.
Στην παρουσίαση θα σημειωθεί επιγραμματικά η σημερινή κατάσταση των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών και θ’αναδειχθεί η πραγμάτωση της μεταφοράς γνώσης και εξωστρέφειας από αυτές.
Τονίζοντας τη μακρά εμπειρία των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών στις συνεργασίες και κάνοντας μια αναφορά στα ήδη υπάρχοντα συνεργατικά σχήματα που έχουν διαμορφωθεί στην ελληνική βιβλιοθηκονομική κοινότητα, η εισήγηση σκοπό έχει να θίξει τους παράγοντες καθορισμού της αλληλεπίδρασης των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών με τις τοπικές κοινότητες, ενώ θα εστιάσει στις δράσεις που μπορούν ν’αναλάβουν σε ένα τοπικό δίκτυο μέσω των οποίων θα αναδειχθεί ο ενεργός τους ρόλος στην ανταλλαγή γνώσης και την κοινωνική ευημερία της τοπικής κοινωνίας.

Βαρδακώστα Ιφιγένεια - Υπεύθυνη Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Κουρή Σταυρούλα - Προϊσταμένη Διεύθυνσης - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Γερόλιμος Μιχάλης - Βιβλιοθηκονόμος - Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Κουφάκου Ευτυχία - Βιβλιοθηκονόμος - Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Η γεωγραφική πληροφορία αποτελεί σημαντικό είδος πληροφορίας, που συνδέεται με τις καθημερινές δραστηριότητες των πολιτών και με ζητήματα του ευρύτερου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και δραστηριοποιούνται. Το γεγονός αυτό καθιστά την γεωγραφική πληροφορία αγαθό υψηλής οικονομικής και πολιτικής αξίας, το οποίο επιπλέον υποστηρίζει μεγάλο αριθμό κρατικών υπηρεσιών προς τον πολίτη. Παρά το γεγονός ότι οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες έχουν να επιδείξουν τα τελευταία χρόνια λειτουργικές καινοτομίες και δράσεις εν τούτοις δεν ισχύει το ίδιο για τις συλλογές και υπηρεσίες που αφορούν τη γεωγραφική πληροφορία καθώς μόνο περιορισμένος αριθμός ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών διαθέτει γεωγραφικές συλλογές και υπηρεσίες.
Παράλληλα, οι βιβλιοθηκονόμοι δεν χρησιμοποιούν χάρτες και γεωχωρικά δεδομένα, ενώ δεν είναι σε θέση να εντοπίσουν τις δυνητικές ανάγκες για ΓΣΠ στο ίδρυμά τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην ακολουθούν μια στρατηγική διαχείρισης για τα ΓΣΠ, ενώ και σε μεγάλο ποσοστό αγνοούν την παραγωγή γεωχωρικών δεδομένων από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Τα παραπάνω, ως αλληλουχία, αντανακλώνται και στους χρήστες, μιας και ως μέσο κάλυψης των γεωπληροφιακών τους αναγκών θεωρούν το διαδίκτυο, από τη στιγμή που δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους από τη χρήση ελληνικών βιβλιοθηκών, τις οποίες θεωρούν ανεπαρκείς.
Τα παραπάνω δεδομένα αποτέλεσαν το έναυσμα για την ανάληψη δράσης από ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, συνεπικουρούμενες και από την Εθνική Βιβλιοθήκη, που διαθέτουν ακαδημαϊκά τμήματα για τα οποία η γεωγραφική πληροφορία αποτελεί εκπαιδευτική και ερευνητική προτεραιότητα. Έτσι, πέρα από την αιτιολόγηση της βαρύτητας της γεωγραφικής πληροφορίας, η εισήγηση θα παρουσιάσει την Ομάδα Γεωγραφικών Βιβλιοθηκών στην ευρύτερη βιβλιοθηκονομική κοινότητα, ενώ θα περιγράψει τους στόχους που οδήγησαν στην συγκρότησή της. Τέλος, θα σημειωθούν οι δράσεις της συνεργασίας που έχουν επιτευχθεί τόσο σε επίπεδο οργάνωσης όσο και στόχων.

Αριστείδου Βαρβάρα - Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου
Παναγιώτου Αθανασία - Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου
Ζέρβας Μάριος - Διευθυντής - Βιβλιοθήκη Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου
Κοντολαίμη Γεωργία - Βιβλιοθηκονόμος - Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού
Η κοινωνική προσφορά και η διασύνδεση του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου με την τοπική κοινωνία, αποτελούν ένα από τους στρατηγικούς πυλώνες ανάπτυξης από τις αρχές της ίδρυσης του. Έχοντας ως όραμα την εδραίωσή του ως σύγχρονο και πρωτοποριακό πανεπιστήμιο με στόχο την επιστημονική, τεχνολογική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης της Λεμεσού προχώρησε σε υπογραφή συμφώνου συνεργασίας με το Δήμο Λεμεσού για το κτήριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Η συμφωνία αφορούσε τόσο την ανακαίνιση του υφιστάμενου κτηρίου της Δημοτικής και την συστέγαση των δυο βιβλιοθηκών, όσο και την αναβάθμιση των υπηρεσιών της Δημοτικής βιβλιοθήκης και του εξοπλισμού της. Πρόκειται για την πρώτη συνεργασία Δημοτικής και Πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης στην Κύπρο, η οποία αναδεικνύει τόσο την ιστορία της πόλης της Λεμεσού, αλλά και τη σχέση της πόλης με το Πανεπιστήμιο.
Αφενός μεν μια προηγμένη Ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη, αφετέρου δε, μια Δημοτική βιβλιοθήκη με διαφορετικό ρόλο και χαρακτήρα καλέστηκαν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση και να δουλέψουν ως ίδιο σώμα, χωρίς να χάσει η κάθε μια τον ρόλο και τον χαρακτήρα της, ως προς τις υπηρεσίες και το κοινό που καλούνταν να εξυπηρετήσουν.
Όπως περιγράφεται και από τον οδηγό της IFLA για τις Δημοτικές Βιβλιοθήκες «Σε μια κοινωνία της δια βίου μάθησης οι δημόσιες βιβλιοθήκες θα είναι κόμβοι που θα συνδέουν το τοπικό μαθησιακό περιβάλλον με τους παγκόσμιους πόρους πληροφόρησης και γνώσης. Συνεπώς, οι δημόσιες βιβλιοθήκες πρέπει να μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μελλοντικών συστημάτων διά βίου μάθησης».
Η συνεργασία αυτή ανάμεσα στις δυο βιβλιοθήκες διαφορετικού τύπου έχει μια νέα σημειολογία και έναν πολυλειτουργικό ρόλο προς όφελος του συνόλου των πολιτών, εγκαινιάζοντας μια νέα μορφή Βιβλιοθήκης, «πρότυπο» για τα Κυπριακά δεδομένα.
Μια τέτοια αναβάθμιση θα επιτύγχανε την ταυτόχρονη λειτουργία της βιβλιοθήκης ως Δημοτική και ως Ακαδημαϊκή, έτσι ώστε να μπορεί η μια να καλύπτει τις ανάγκες της άλλης, εξυπηρετώντας την ακαδημαϊκή κοινότητα και το κοινό της πόλης, επιτυγχάνοντας κοινούς στόχους και όραμα.
Σε αυτό το άρθρο θα γίνει αναφορά στα διάφορα στάδια της αναβάθμισης και κατ’ επέκταση της συνεργασίας των δυο βιβλιοθηκών, καθώς επίσης και στις προκλήσεις που προέκυψαν, στις μεθόδους αντιμετώπισής τους και στις μελλοντικές προοπτικές.

Μπαμνιώτη Αγγελική - Βιβλιοθηκονόμος - Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Ως λαϊκές βιβλιοθήκες ορίζονται οι δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες της χώρας. Μέσα στις αρμοδιότητες τους περιλαμβάνονται η προώθηση της φιλαναγνωσίας, η εκπαίδευση και ψυχαγωγία των πολιτών, ή η οργάνωση διαφόρων δράσεων. Τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών παρέχουν υπηρεσίες διοικητικής φύσεως και διαμεσολάβησης των πολιτών με τη δημόσια διοίκηση. Στην παρούσα εργασία εξετάζεται αν οι λαϊκές βιβλιοθήκες είναι δυνατόν να αναλάβουν και να παρέχουν στους πολίτες κάποιες υπηρεσίες οι οποίες παρέχονται παραδοσιακά από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, έτσι ώστε να διευρύνουν τις αρμοδιότητες τους, να συνδράμουν την τοπική κοινότητα μέσα στην οποία εντάσσονται, να διευρύνουν το κοινό τους και να αναπτύξουν κάποια καινοτομία στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Διερευνάται κατά πόσο, τόσο οι επαγγελματίες της πληροφόρησης που δουλεύουν στις λαϊκές βιβλιοθήκες, όσο και η τοπική κοινότητα, ενδιαφέρονται για τη διεύρυνση του ρόλου των βιβλιοθηκών ως άτυπου ΚΕΠ. Η χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία είναι ποσοτική ανάλυση, μέσω συμπλήρωσης δύο ερωτηματολογίων (προς τους επιστήμονες της πληροφόρησης και το κοινό των βιβλιοθηκών), καθώς και ανάλυση των απόψεων του ενδιαφερόμενου κοινού. Πρόκειται για καινοτόμες για τον ελλαδικό χώρο δράσεις που παρακινούν τους επαγγελματίες της πληροφόρησης στο να επιμορφωθούν περισσότερο, καθώς και την τοπική βιβλιοθήκη, να αναδιοργανώσει τις δομές, τη λειτουργία και τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Πετράκη Νίκη - Συντήρηση βιβλίων και αρχείων - Πανεπιστήμιο Κρήτης - Βιβλιοθήκη
Το εργαστήριο συντήρησης δημιουργήθηκε το 1999 στη Βιβλιοθήκη, με την στήριξη ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Σκοπός του εργαστηρίου είναι η διάσωση των σπάνιων βιβλίων και αρχείων. Διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό για την συντήρηση, την αρχειακή φύλαξη των σπάνιων βιβλίων και αρχειακών συλλογών, και των συλλογών οπτικοακουστικού υλικού. Επίσης είναι υπεύθυνο για επιδιορθώσεις των νεότερων βιβλίων του δανειστικού τμήματος της Βιβλιοθήκης. Τέλος διαθέτει στην αρμοδιότητα του, την οργάνωση των εκθέσεων, σύμφωνα με τις αρχές της μουσειολογικής δεοντολογίας.
Κύριος στόχος των εκθέσεων είναι η ανάδειξη και παρουσίαση του σπάνιου υλικού στην πανεπιστημιακή κοινότητα και την τοπική κοινωνία του Ρεθύμνου. Οι εκθέσεις συγχρονίζονται με σημαντικά γεγονότα στο Πανεπιστήμιο, παρουσιάσεις νέων εκδόσεων . Σημαντική είναι η συνεργασία με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Ιστορία της Τέχνης, του Ιστορικού Τμήματος του ΠΚ, όπου με την καθοδήγηση των καθηγητών, εκπαιδεύονται φοιτητές στην συνολική οργάνωση θεματικών εκθέσεων. Οι εκθέσεις είναι ανοικτές και προσβάσιμες στο κοινό του Ρεθύμνου.
Στις υπηρεσίες του εργαστηρίου για την τοπική κοινωνία συγκαταλέγονται και οι ξεναγήσεις στο εργαστήριο, σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από όλη την Ελλάδα, οι ξεναγήσεις φοιτητών και ακαδημαϊκών του προγράμματος Εράσμους, καθώς και ομάδων ενηλίκων επισκεπτών του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Solutions and tools to support Open Science goals and improving accessibility. The presentation will first look at the Greek open access landscape and secondly into the aspects related to accessibility and solutions developed to support Open Science. For example, through evidenced-based data, Elsevier developed Topic pages to improve user workflow and accessibility. This uses machine-learning technology, extracting concepts from validated sources.

Wiley Online Books combine quality content with the convenience, accessibility and enhanced functionality of electronic access. Now featuring over 21,000 scholarly and professional books, handbooks, dictionaries, companions, and landmark book series. Discover premier titles from the most celebrated scientists, award-winning authors and renowned researchers in the life, health, and physical sciences, social sciences, and humanities.

Διάλειμμα για σύντομο γεύμα στο ισόγειο του συνεδριακού χώρου

Μανιάς Δημοσθένης - Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών - Βιβλιοθήκη Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου
Μπρατίτσης Θαρρένος - Αναπληρωτής Καθηγητής - Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Η παρούσα έρευνα εξετάζει τον τρόπο που παρουσιάζεται η ταυτότητα της βιβλιοθήκης του Ε.Α.Π. μέσα από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της. Σκοπός είναι να εξετάσει τον βαθμό στον οποίο η ταυτότητα εκφράζεται μέσα από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες και πως αυτή έχει περάσει στη συνείδηση των χρηστών.
Η έρευνα επικεντρώνεται στην μελέτη του κειμένου της ιστοσελίδας ως κύριο μέσο έκφρασης της οργανωσιακής ταυτότητας της βιβλιοθήκης. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση του κειμένου, τα οποία επιτρέπουν και ποσοτική και ποιοτική ανάλυση του.
Η ανάλυση επιτυγχάνεται μέσω της κατάταξης των λέξεων ανάλογα με την συχνότητα εμφάνισης τους έτσι ώστε να εντοπιστούν οι σημαντικές οντότητες για την περιγραφή της βιβλιοθήκης. Καθώς και με την δημιουργία ένας δέντρου λέξεων με κεντρική λέξη την σημαντικότερη οντότητα. Προκειμένου να μελετηθεί η ταυτότητα της βιβλιοθήκης χρησιμοποιήθηκε το πρότυπο της αφήγησης και η βιβλιοθήκη αντιμετωπίστηκε σαν ένα πρόσωπο με παρελθόν χαρακτηριστικά και στόχους. Από την κειμενική ανάλυση ήταν δυνατό να εξαχθούν και να αντιστοιχηθούν τα χαρακτηριστικά της βιβλιοθήκης με τα χαρακτηριστικά του προτύπου που χρησιμοποιήθηκε.
Για την ολοκλήρωση της μελέτης διεξήχθησαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις σε δείγμα 8 ατόμων το πρώτο εξάμηνο του 2019. Όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα της έρευνας οι χρήστες και οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται κάποια μόνο στοιχεία της ταυτότητας.

Χαλεπλίογλου Άρτεμις - Υπεύθυνη Βιβλιοθήκης - Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ)
Κατσιγιάννη Πηνελόπη - Υπεύθυνη Βιβλιοθήκης - Αιγινήτειο Νοσοκομείο Ιατρικής Σχολής Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ο Παγκόσμιος Ιστός άλλαξε ριζικά τον κόσμο της πληροφορίας επηρεάζοντας αναπόδραστα και τις Βιβλιοθήκες. Ο βιοϊατρικός βιβλιοθηκονόμος έχοντας στη διάθεσή του εργαλεία εξειδικευμένης αναζήτησης καλείται να προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες πληροφόρησης μέσα από ένα ογκώδες και ετερογενές σύνολο διεσπαρμένης βιολογικής πληροφορίας, που δεν αποτελείται μόνο από κείμενα. Η βιολογική πληροφορία περιλαμβάνει κείμενα, εικόνες, βίντεο, αλληλουχίες και αλληλεπιδράσεις, για γονίδια, πρωτεΐνες, κύτταρα, ιστούς, όργανα, οργανισμούς, τη φυσιολογία, βιοχημεία και φαρμακολογία τους. Η παρούσα εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος διερευνώνται τα διαθέσιμα σημασιολογικά εργαλεία και εφαρμογές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υπηρεσίες στην καθημερινή βιοϊατρική βιβλιοθηκονομική πράξη και βιοϊατρική εκπαίδευση.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας που έλαβε χώρα στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών & στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και δείχνει κατά πόσο οι ερευνητές, οι γιατροί και οι φοιτητές στα διάφορα στάδια της εκπαίδευσής τους γνωρίζουν και χρησιμοποιούν εργαλεία και υπηρεσίες σημασιολογικού ιστού στην καθημερινή πράξη. Τέλος, προτείνουμε τρόπους ώστε οι Βιβλιοθήκες να επικοινωνήσουν και να προωθήσουν τη χρήση σημασιολογικών εργαλείων με σκοπό την παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριακών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών στους χρήστες τους.

Καντιώτου Αικατερίνη - Ιστορικός - Βιβλιοθηκονόμος - Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Κακάλη Κωνσταντία - Διευθύντρια Βιβλιοθήκης Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Τα πανεπιστημιακά αρχεία αποτελούν σημαντική ιστορική πηγή του εκάστοτε εκπαιδευτικού ιδρύματος. Ο εντοπισμός, η διάσωση, η ταξινόμηση, η αρχειοθέτηση, η ψηφιοποίηση και η διάθεση τεκμηρίων συμβάλλουν καίρια στη συγκρότηση της ταυτότητας των πανεπιστημίων και στην έρευνα της ιστορίας τους και της εκπαίδευσης γενικότερα. Παρόλα αυτά, μόλις τις τελευταίες δεκαετίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αρχίζει να διαφαίνεται η σημασία της οργάνωσής τους από ιστορικούς και αρχειονόμους.
Αν και με διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης πειραματίστηκαν ιστορικοί, αρχειονόμοι ή βιβλιοθηκονόμοι στην οργάνωση των ακαδημαϊκών αρχείων, παραμένουν εντούτοις θέματα προς επίλυση όπως: το είδος και ο αριθμός των αρχείων που τεκμηριώνονται, οι πολιτικές ανάπτυξης των αρχειακών συλλογών, καθώς και ο τρόπος εμπλοκής των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών και τμημάτων, ιδιαίτερα των τμημάτων Ιστορίας.
Η παρούσα εργασία θα προσπαθήσει να παρουσιάσει δράσεις και πρακτικές ανάπτυξης πολιτικών διατήρησης των ενεργών αρχείων των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, το επίπεδο ψηφιοποίησης και ανάδειξης των αρχειακών συλλογών που αφορούν την ιστορία των ιδρυμάτων καθώς και του ρόλου της ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης στις δράσεις αυτές. Αδιαμφισβήτητα τα αρχεία των πανεπιστημίων αποτελούν έναν πολύτιμο και μοναδικό θησαυρό, ο οποίος απαιτείται να διαφυλαχθεί εξίσου και από τους ιστορικούς και από τους αρχειονόμους.

Βαρδακώστα Ιφιγένεια - Υπεύθυνη Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Ο Στρατηγός Αθανάσιος Δασκαρόλης (1899-1988) αποτελεί έναν από τους αφανείς αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού που στην πολύχρονη στρατιωτική του πορεία συγκαταλέγεται και η Μικρασιατική Εκστρατεία. Κατόπιν απόφασης της οικογένειάς του, και μέσω της παρέμβασης μέλους του διδακτικού προσωπικού του τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, μια συλλογή 15 στρατιωτικών χαρτών εκείνης της βαρυσήμαντης, για την ελληνική ιστορία χρονικής περιόδου, δωρίθηκαν στη Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του ιδρύματος. Οι χάρτες παρέμειναν στην αφάνεια για μεγάλο διάστημα μέχρι που με την ευκαιρία της χρηματοδότησης από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα της Ψηφιακής Σύγκλισης, η ΒΚΠ απέκτησε τη δυνατότητα εκσυγχρονισμού του ιδρυματικού της αποθετηρίου «ΕΣΤΙΑ». Σε αυτό το πλαίσιο και με σκοπό τη δημιουργία υποδομής για την αξιοποίηση του χαρτογραφικού της υλικού, ενσωμάτωσε την οργάνωση, επεξεργασία και διάχυση της συλλογής των στρατιωτικών χαρτών από τη Μικρασιατική Εκστρατεία με απώτερο σκοπό τη συντήρηση του πολύτιμου αυτού υλικού, αλλά και την προώθησή του στο κοινό.
Η παρούσα εισήγηση σκοπό έχει να περιγράψει τόσο τους χάρτες της συλλογής, όσο και να αναφέρει τη διαδικασία ψηφιοποίησης που ακολουθήθηκε από τη Βιβλιοθήκη για την επεξεργασία τους. Επιπλέον, θα αναφερθεί ένα σύντομο βιογραφικό του Στρατηγού, ενώ θα καταγραφούν οι μελλοντικές ενέργειες που πρέπει να υλοποιηθούν ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματικότερη προώθηση της γεωγραφικής πληροφορίας που απορρέει από τα έντυπα αυτά τεκμήρια, στο ευρύ κοινό.

Τραχανάς Στέφανος, ΙΤΕ – ΠΕΚ - Mathesis